Μια τάξη... με νόημα των κωφών και βαρηκόων

Ιδρύθηκε το 1998. Στην Ελλάδα αντίστοιχα τμήματα υπάρχουν μόνο σε Αθήνα, Θεσσαλονίκη, Πάτρα, Γιάννενα, Τρίπολη και στην Κρήτη. Στη Μεσσηνία είναι το μοναδικό Τμήμα Ένταξης Κωφών και Βαρήκοων Μαθητών Γυμνασίου και Λυκείου. Οι πρώτοι μαθητές του είναι ήδη πτυχιούχοι Πανεπιστημίου και πολίτες με δυναμική παρουσία στην τοπική κοινωνία. Εκτός, όμως, από τα στατιστικά και άλλα στοιχεία που περιγράφουν την πορεία του, το Τμήμα Κωφών και Βαρήκοων Μαθητών του 5ου Γυμνασίου Καλαμάτας είναι κοιτίδα θετικής ενέργειας και διάθεσης για ζωή. Το διαπιστώσαμε στην επίσκεψή μας εκεί, που μας έδωσε την ευκαιρία να μάθουμε περισσότερα για το τμήμα και να γνωρίσουμε τους μαθητές και τους καθηγητές του.

Η κα Μαίρη Φάσσου είναι επικεφαλής του τμήματος. Μας εξηγεί ότι το τμήμα δεν απευθύνεται αποκλειστικά σε παιδιά με ολική κώφωση. «Στην τάξη εντάσσονται έφηβοι με κώφωση και βαρηκοΐα. Αυτό δε σημαίνει αναγκαστικά ότι τα παιδιά δεν έχουν κανένα άκουσμα. Μπορεί να έχουν περάσει κάποιες ωτίτιδες σε παιδική ηλικία, να έχουν μείωση της ακοής ή μπορεί και να έχουν ένα παροδικό πρόβλημα ακοής. Σε ένα σχολείο ακουόντων, υπάρχουν δυσκολίες, αν, για παράδειγμα, ο μαθητής δε βλέπει άμεσα και κατά πρόσωπο τον καθηγητή. Άλλωστε,» προσθέτει, «μπορεί κάποιος μαθητής να έρθει εδώ και όταν αποκατασταθεί το πρόβλημα, να μεταπηδήσει σε άλλο σχολείο. Δε χρειάζεται οπωσδήποτε να έχει παρακολουθήσει μαθήματα σε αντίστοιχο τμήμα στο Δημοτικό». Ο φυσικός Άκης Βαλάσης μπαίνει στη συζήτηση. «Αυτό θα ήθελα να το τονίσουμε», λέει. «Τα παιδιά δεν πρέπει να έχουν βαριά μορφή αναπηρίας ή να είναι τελείως κωφά. Μπορεί να έχουν ένα μικρό πρόβλημα και στο σχολείο τους οι επιδόσεις τους να μην είναι αυτές που πρέπει να είναι, εξαιτίας αυτού του μικρού προβλήματος. Έστω, για παράδειγμα, ότι δεν ακούνε καλά αυτά που λέγονται στην τάξη. Αυτό μπορεί να τα επηρεάσει και να μην είναι καλοί μαθητές. Γι? αυτό είμαστε εμείς εδώ». Τα μαθήματα που διδάσκονται οι μαθητές του τμήματος είναι ίδια με αυτά των Γυμνασίων και Λυκείων ακουόντων. Παράλληλα, τα παιδιά παρακολουθούν κάποια μαθήματα στις κανονικές τάξεις του σχολείου. Ακολουθούν το ωράριο του σχολείου, με κάποιες επιπλέον ώρες ενισχυτικής διδασκαλίας σε γλωσσικά μαθήματα. Διδάσκονται τον προφορικό λόγο παράλληλα με τη νοηματική γλώσσα. Όλοι οι καθηγητές του τμήματος έχουν επάρκεια στη νοηματική. «Η νοηματική γλώσσα είναι παρεξηγημένη», λέει η κα Φάσσου. «Πολλοί γονείς φοβούνται πως τα παιδιά θα μάθουν νοηματική και δε θα μπορούν μετά να μιλάνε. Δεν είναι καθόλου έτσι. Τα περισσότερα από τα παιδιά αυτά έχουν προφορικό λόγο. Το καλύτερο είναι να αναπτύσσουν παράλληλα τα δύο, και προφορικό λόγο και νοηματική. Το ένα δεν αποκλείει το άλλο». Η Μαρία Καρακασίδου, φιλόλογος, είναι από τις νεότερες εισόδους στην ομάδα. «Η νοηματική είναι πολύ ενδιαφέρουσα γλώσσα, έχει δική της δυναμική», λέει. «Θα προσυπογράψω ότι πρέπει τα παιδιά, παράλληλα με την ανάπτυξη του προφορικού λόγου, να μαθαίνουν και νοηματική. Είναι οι δυο πλευρές του ίδιου πράγματος. Εφόσον υπάρχει ανάγκη, πρέπει να τα μαθαίνουν παράλληλα. Έτσι το παιδί μαθαίνει νοηματική αφενός και δεν αισθάνεται ξεκομμένο κοινωνικά αφετέρου. Είναι βασικό να καταλαβαίνουν τα παιδιά αυτά ότι είναι μέρος του συνόλου, ότι είναι κομμάτι της ομάδας, της παρέας, και ότι δεν είναι κάτι απομονωμένο και ξεχωριστό. Μπορώ να πω ότι, τουλάχιστον στο δικό μας σχολείο, έχω διαπιστώσει ότι πέρα από τις γνώσεις που μεταδίδονται άφθονες, υπάρχει και πολλή αγάπη και κατανόηση. Οπότε, όποιος γονιός έχει παιδί με πρόβλημα κώφωσης, είναι καλό να το φέρει εδώ. Αξίζει τον κόπο». Τα παιδιά συναναστρέφονται με όλους τους μαθητές του σχολείου και περνάνε μαζί τα διαλείμματα. Συμμετέχουν στις εκδηλώσεις του σχολείου, σε γιορτές και παρελάσεις. Παρακολουθούν προγράμματα Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης και Αγωγής Υγείας. «Κάποιοι γονείς φοβούνται ότι τα παιδιά τους θα στιγματιστούν αν έρθουν στο τμήμα, κάτι που δεν ισχύει», σημειώνει η κα Φάσσου. «Τα παιδιά του τμήματος είναι μαζί με τα υπόλοιπα παιδιά του σχολείου και δεν υπάρχει κανένα πρόβλημα. Σίγουρα αυτά τα παιδιά είναι πολύ ευαισθητοποιημένα και πολύ δημιουργικά. Έχουν ιδιαίτερα ταλέντα. Παλαιότερα, πολλοί μαθητές μας είχαν έφεση στη ζωγραφική. Στην ομάδα που έχουμε τώρα, ενδιαφέρονται πιο πολύ για την ποίηση. Επειδή έχουν περισσότερο αναπτυγμένες τις υπόλοιπες αισθήσεις, κάνουμε συχνές εκδρομές, εκπαιδευτικές επισκέψεις, προβολή βίντεο. Νιώθουν πιο άνετα, βγάζουν αυτό που νιώθουν και είναι πιο εύκολο να εκφραστούν μέσα σε αυτό το τμήμα». «Από την εμπειρία μου, θα έλεγα ότι έτσι θα έπρεπε να είναι και το κανονικό, το σωστό σχολείο», εξακολουθεί η ίδια. «Η άμεση επαφή με τα παιδιά, το γεγονός ότι μας εμπιστεύονται και μας ανοίγονται, μας λένε τις σκέψεις και τα προβλήματά τους. Στα μαθήματα είμαστε, επίσης, πάρα πολύ κοντά τους». «Με άλλα λόγια, είμαστε καθηγητές, λίγο ψυχολόγοι, λίγο γιατροί, λίγο γονείς, λίγο θείοι, λίγο απ? όλα», προσθέτει ο κ. Βαλάσης. Εξακολουθεί σε κάποιον βαθμό να αποτελεί ταμπού η κώφωση; ρωτώ. «Σε κάποιον βαθμό, ναι», απαντά η κα Φάσσου. «Το έχουμε συναντήσει σε χωριά. Όταν γνωρίσεις όμως αυτά τα άτομα, βλέπεις ότι είναι προικισμένα με πολλά χαρίσματα. Ο Χρήστος (σ.σ. Βρυώνης, καθηγητής Καλλιτεχνικών και Νοηματικής στο τμήμα, κωφός, ?η ψυχή της ομάδας? για τους συναδέλφους του) μας λέει κάθε μέρα τα νέα, είναι επικοινωνιακός. Για κάποιους είναι όντως ταμπού. Όταν, όμως, ο γονιός αποδεχθεί το πρόβλημα, τα παιδιά μεγαλώνουν καλά και ήρεμα». Ο νεαρός Σταύρος Μακρής εντάχθηκε στο τμήμα πριν από τρία χρόνια. «Αυτά τα τρία χρόνια κύλησαν καλά, μου αρέσει πολύ, προοδεύουμε», λέει. «Παλιότερα ήταν πολύ δύσκολα, δεν ήξερα καθόλου καλά γράμματα. Εδώ, όμως, ξεκίνησα και συνεχίζεται πολύ καλά. Το πιο ωραίο στοιχείο είναι ότι οι καθηγητές διηγούνται τα μαθήματα πάρα πολύ όμορφα. Είναι ωραίος ο τρόπος που γίνονται τα μαθήματα». Το αγαπημένο μάθημα της Κατερίνας Γιαλελή είναι τα Αρχαία Ελληνικά. Δηλώνει ενθουσιασμένη με την Αντιγόνη του Σοφοκλή. «Η Αντιγόνη είναι το μόνο που μου αρέσει, αυτό είναι το καλύτερο μάθημα απ? όλα», λέει. Βρίσκεται στον πέμπτο χρόνο του τμήματος και περνάει καλά. «Είμαστε περήφανοι που έχουμε το Τμήμα Ένταξης Κωφών στο σχολείο μας», μας είπε η διευθύντρια του 5ου Γυμνασίου Λίλλη Παπαγεωργίου. «Τα παιδιά αυτά μπορεί να έρχονται κάποιες φορές φοβισμένα και χωρίς να είναι κοινωνικοποιημένα, αλλά φεύγουν από εδώ με παρέες, με φίλους, με πολλές γνώσεις και αυτοπεποίθηση. Καλούμε όλους τους γονείς παιδιών με προβλήματα ακοής να έρθουν, να μας γνωρίσουν και να δουν την καλή δουλειά που γίνεται στο τμήμα».

Της Γεωργίας Οικονομοπούλου

Εφημερίδα ΤΟ ΘΑΡΡΟΣ, 15 Απριλίου 2011